رد کردن لینک ها

ارائه یک مدل برنامه ریزی زنجیره تأمین برای محصولات زراعی فساد‌پذیر

جمع بندی مقاله
مدل ارائه شده تلفیقی از مدل‌های مکانیابی و برنامه‏ ریزی تولید است که میزان و زمان کاشت محصولات در مزارع و محل اجاره سردخانه را با توجه به قابلیت‌های کاشت، محدودیت‌های زمین زراعی و منابع آب تعیین می­کند. همچنین، میزان انتقال محصولات به میادین و سردخانه‌ها را در دوره‌های زمانی مختلف تعیین می­کند. یکی از وجه تمایزات این مدل نسبت به مدل­های مشابه شیوه اعمال محدودیت فساد‌پذیری محصول به جهت تعداد دوره‌های ماندگاری آن در سردخانه‌هاست که بدون استفاده از متغیرهای گسسته انجام شده است. همین امر به کاهش زمان حل مسأله در مقایسه با مدل­های مشابه منجر می­شود.

مطالعه موردی‌ که در این مقاله بررسی شد، به ارائه یک برنامه کشت، برداشت، حمل­ و­نقل و نگهداری سه محصول سیب‌زمینی، پیاز و گوجه‌فرنگی می­ پردازد. نتایج عددی نشان می­دهد که با بهره ­گیری از این مدل قیمت تمام شده هر واحد محصول تا یک سوم مقدار واقعی کاهش می­یابد. علت عمده کاهش قیمت این است که مدل در ارئه برنامه کاشت محصول در هر استان علاوه بر عوامل هزینه­ای ضریب عملکرد محصول در آن استان را نیز در نظر می­گیرد؛ از این رو، کل هزینه تولید کاهش می­یابد و همان طور که نتایج نشان داد، سهم هزینه تولید حدود 94% کل هزینه­های زنجیره تأمین است. هزینه­های حمل و نقل حدود 5% از هزینه­های کل را شامل می­شود و نتایج عددی نشان داد که جواب بهینه نسبت به هزینه حمل و نقل حساس نیست؛ اما توجه به این نکته ضروری است که حمل و نقل جزئی از عوامل زنجیره تأمین است و بدون آن این نتایج حاصل نمی­شود. لذا علی­رغم سهم اندک حمل و نقل در هزینه­ها و قیمت تمام شده محصول، توجه به برنامه­ریزی و تدارک تسهیلات حمل و نقل در حوزه کشاورزی ضروری است. تحلیل‌های انجام شده در این مقاله حاکی از نیاز کشور به حداقل دو سردخانه است؛ به نحوی که در صورت نبود این تعداد، تأمین تقاضای کل کشور عملی نیست. این در حالی است که با افزایش تعداد سردخانه‌ها هزینه‌های زنجیره به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد، لذا افزایش تعداد سردخانه‌های اختصاصی نگهداری این سه محصول به مدیران حوزه کشاورزی توصیه می‌شود. نتایج تحلیل حساسیت بر روی منابع آب اهمیت صرفه­جویی در مصرف و استفاده بهینه آن را روشن می­سازد، به طوری که اگر منابع آب به کمتر از 30% مقدار فعلی برسد، پاسخ به تقاضای محصولات از طریق تولید داخل نشدنی است. نتایج عددی نشان می­دهند علی­رغم این که کاهش مصرف آب به عنوان هدف مدل نبوده اما برنامه ارائه شده به صرفه­جویی در میزان آب مصرفی منجر می­شود. اهمیت صرفه­جویی در مصرف آب کشاورزی بر اساس مدل ارائه شده در این مقاله به دو جهت قابل ملاحظه است: اول اهمیت حفظ منابع آبی که به عنوان با ارزش‌ترین سرمایه ملی کشورمان مطرح­اند؛ و دوم اینکه با توجه به کاهش مقدار مصرف آب برای تولید هر تن محصول، قیمت تمام شده محصولات کاهش می­یابد. نتایج تحلیل حساسیت بر روی سطح زمین زراعی نشان می­دهد با کاهش این پارامتر قیمت تمام شده محصولات افزایش یافته و کاهش بیش از 8 درصدی آن، تأمین این سه محصول نیازمند واردات می­شود. در این خصوص به مدیران و تصمیم­گیران حوزه کشاورزی می­توان پیشنهاد داد که با افزایش سطح زمین زراعی در استان‌هایی که هزینه تولید کمتری دارند، می‌توان ضمن جلوگیری از واردات، هزینه کل زنجیره تأمین را کاهش داد و در نتیجه قیمت تمام شده محصولات کاهش می­یابد.

اگرچه استفاده از این مدل برای کل کشور نیازمند فرضیات و اطلاعات زیادی است، اما به دلیل تنوع آب و هوایی و قابلیت کشت متنوع در کل کشور با استفاده از نتایج این مدل استان­ها می­توانند نیاز یکدیگر را در فصول مختلف پاسخ دهند و از واردات محصول تا حدّ ممکن جلوگیری کنند.  همچنین، تعادل بین عرضه و تقاضا که نتیجه آن ثبات قیمت­هاست، ایجاد می­شود. اگر از این مدل به صورت منطقه­ای استفاده می­شود، پیشنهاد می­گردد منطقه مورد مطالعه طوری انتخاب شود که در آن امکان کشت محصولات در دوره­های زمانی مختلف وجود داشته باشد.

به عنوان تحقیقات آتی می‌توان با در نظر گرفتن افت تدریجی کیفیت محصولات بر اثر نگهداری و قیمت­گذاری آن مدل را توسعه داد. همچنین، توسعه این مدل به صورت یک مسأله تصمیم­گیری چند هدفه به طوری که علاوه بر کاهش هزینه­ها، کاهش میزان آب مصرفی و کاهش میزان واردات نیز  به عنوان توابع هدف قرار گیرند، پیشنهاد می­شود.

لینک دانلود اصل مقاله :
ارائه یک مدل برنامه ریزی زنجیره تأمین برای محصولات زراعی فساد‌پذیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

به گفتگو بپیوندید

بازگشت به بالای صفحه